Leiderschap: De voelsprieten van duurzame inzetbaarheid

Waarom leiderschap vandaag belangrijker is dan ooit

Verzuim en arbeidsongeschiktheid staan bij veel organisaties hoog op de agenda. Met de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt blijft dit een belangrijk aandachtspunt voor continuïteit en winstgevendheid. Het is dan ook logisch dat HR-afdelingen hun focus steeds meer verleggen van verzuimbegeleiding naar duurzame inzetbaarheid. Voorkomen is immers beter dan genezen.

Gelukkig zien we dat -echte- aandacht voor medewerkers steeds centraler komt te staan, naast aandacht voor klanten. Een positieve ontwikkeling, want medewerkers vormen het belangrijkste kapitaal van een organisatie. Maar hoe geef je die aandacht in de praktijk vorm?

De rol van de leidinggevende

De direct leidinggevende speelt hierin een sleutelrol. Hij of zij kent de medewerkers beter dan de directeur of HR-professional, die vaak op afstand staat. Leidinggevenden zijn de voelsprieten van de organisatie: zij zien wat er speelt op en om het werk dat invloed heeft op functioneren en inzetbaarheid.

Om die rol goed te vervullen, zijn empathisch vermogen en communicatieve vaardigheden belangrijk. In de praktijk blijkt dit echter niet altijd vanzelfsprekend.

Waarom het soms lastig is

Leidinggevenden worstelen nogal eens met de (nieuwe) rol- en taakverantwoordelijkheden. Dit zijn bijvoorbeeld medewerkers die zijn doorgegroeid naar een leidinggevende rol, omdat ze ‘het beste jongetje of meisje van de klas’ zijn of omdat ze na een lang dienstverband aan het eind van hun schaal zitten en nog een stap willen maken. Dit zijn – uitzonderingen daargelaten – niet de medewerkers die op basis van hun leiderschapscapaciteiten en ‘soft skills’ leidinggevende zijn geworden.

Het gevolg? De rol vraagt om vaardigheden die niet vanzelfsprekend aanwezig zijn. Denk aan het voeren van lastige gesprekken, het signaleren van problemen en het creëren van een open cultuur. Zonder ondersteuning kan dit leiden tot onzekerheid en vermijdend gedrag, waardoor signalen niet worden opgepakt.

Uitdagingen in de praktijk

• Ontwikkeling van vaardigheden: Niet iedere leidinggevende beschikt van nature over de vaardigheden om signalen op te vangen en gesprekken te voeren. Training kan helpen, maar soms is het duidelijk dat de rol niet past. Dan moet je durven kiezen: herverdeling van verantwoordelijkheden of een andere leidinggevende.
• Span of control: Hoe geef je individuele aandacht als je 50 of 100 medewerkers aanstuurt? Een teamgrootte van maximaal 15-20 medewerkers zou eigenlijk de norm moeten zijn.

Daarnaast vinden veel leidinggevenden het niet prettig om met verzuim bezig te zijn. Het kost tijd, is complex en psychisch verzuim voelt vaak ongrijpbaar. Het geeft veel meer energie om te focussen op medewerkers die wél aan het werk zijn en hen inzetbaar te houden.

Hoe maak je inzetbaarheid concreet?

Het antwoord is eenvoudig, maar niet altijd makkelijk: inchecken. Regelmatig met het team én individueel. Hoe gaat het op het werk en thuis? Zie je veranderingen in houding of gedrag? Deze gesprekken geven vroegtijdig inzicht in mogelijke problemen.

De kunst is om het gesprek aan te gaan en niet de struisvogelmethode te hanteren. Te vaak horen we: “Ik zag het eigenlijk wel aankomen dat hij zou uitvallen.” Signaleren is stap één, maar actie ondernemen is minstens zo belangrijk.

Maak signalen bespreekbaar zoals je dat ook bij een familielid of goede vriend zou doen. Vorm geen oordeel, luister oprecht en toets je observaties. Zo creëer je ruimte om problemen tijdig aan te pakken en onnodige uitval of verloop te voorkomen.

Van beleid naar praktijk

Een duurzaam inzetbaarheidsbeleid is prachtig op papier, maar staat of valt met de rol van leidinggevenden. Zij hebben de sleutel om beleid om te zetten in praktijk. Dat vraagt om:

Conclusie

Leidinggevenden zijn de voelsprieten van de organisatie. Hun rol bepaalt of duurzame inzetbaarheid niet alleen een beleidsdocument is, maar een levende praktijk. Door aandacht, gesprek en actie kunnen zij het verschil maken tussen uitval en inzetbaarheid.

Meer weten?

Wil je ontdekken hoe jouw organisatie leidinggevenden beter kan ondersteunen bij het vergroten van inzetbaarheid? Of zoek je praktische handvatten om grip te krijgen op verzuim, inzetbaarheid en het gesprek met medewerkers? 

Neem gerust even contact met me op of  bekijk onze pagina over Duurzame Inzetbaarheid

En luister voor extra inspiratie naar de podcast HR zonder filter, aflevering 4, waarin Patrick van Veen en Marcel van den Bekerom ingaan op leiderschap en menselijk gedrag: 🎧 Luister aflevering 4 op Spotify